Ukubamba iziporho ziphendule: Ibhayometriki izisa elubala ngakumbi kwicandelo likarhulumente laseAfrika
Ubume borhwaphilizo obufihlakeleyo bunika umqobo omkhulu ekuphuculweni kwalo naluphi na uluntu. Kunzima ukuyichaza, kwaye amaxesha amaninzi kuba nzima nangakumbi ukuyilandela. Omnye wemigaqo ephambili yorhwaphilizo kukuba ngokufuthi kubandakanya ukusetyenziswa kakubi kwegunya ukuze kuzuze thina. Kukho amanqanaba awahlukeneyo orhwaphilizo. La mabanga adla ngokususela kumagosa akwinqanaba elisezantsi naphakathi ukuya kubasebenzi bakarhulumente abakwizikhundla eziphezulu, kodwa oko akunyanzelekanga ukuba aphelele kwicandelo likarhulumente.
Olunye uhlobo lorhwaphilizo olucekethekileyo lwenzeka ngokuqeshwa “kwabasebenzi abaziziporho”. Umsebenzi osisiporho ngumntu ohlawulwayo kodwa akasebenzi ncam kwelo ziko. Ngokusetyenziswa kweengxelo ezingeyonyani umntu ongekhoyo uyakwazi ukuqokelela umvuzo womsebenzi ongenziwanga.[ii] Lo mba ufumana ingqwalasela eyodwa kumazwe amaninzi kwi-Afrika ekwi-sub-Sahara, njengoko oorhulumente bezama ukulungisa lo mba. La mazwe abe nempumelelo eyohlukeneyo ukulwa umba wabasebenzi abaziziporho.
Njengazo zonke iintlobo zorhwaphilizo, abasebenzi abayiziporho badla ngokumosha kakhulu imali karhulumente. Kungaxoxwa ukuba kwiimeko apho ifikelele kumlinganiselo omkhulu, abasebenzi abayiziporho abayongxaki nje yorhwaphilizo, koko ngumba wophuhliso. Urhulumente uhlawula abasebenzi abangekhoyo ngemali karhulumente. Abemi baxhomekeke kwimfundo exhaswa ngurhulumente, ukhathalelo lwempilo, ezothutho, nokhuseleko ukuze basebenze yonke imihla. Ilahleko yeemali zoluntu, ngobuninzi obaneleyo ngokuqinisekileyo iyingozi kuphuhliso lukarhulumente nelizwe ngokubanzi.
Umzekelo obalaseleyo woku unokubonwa eKenya. Ngelixa urhwaphilizo ingumba omkhulu eKenya, abasebenzi abaziziporho baye basebenza nzima kurhulumente. Kukholelwa ukuba urhulumente waseKenya ulahlekelwa malunga ne-1.8 yeebhiliyoni zeeShillings zaseKenya, ngaphezulu kwe-20 yezigidi zeedola zaseMelika, ngonyaka kwiintlawulo zabasebenzi.
Ngelixa ezi zibalo zimangalisa ngokuqinisekileyo, azikho eKenya kuphela. Amazwe amaninzi azama ukuqubisana nalo mba, afana neGhana kunye noMzantsi Afrika.
Xa ujongene nengxaki yobu bukhulu, umsebenzi wokunciphisa abasebenzi abaziziporho ubonakala unzima kakhulu. Nangona kunjalo, urhulumente waseNigeria useke iirejistra zokuzazisa zebhayometriki kwilizwe lonke. Izixhobo zebhayometriki zibandakanyiwe kumaziko angama-300 okusasaza imivuzo. Izixhobo zibhalise amakhulu amawaka abasebenzi base-federal ngokusekelwe kwiimpawu zabo ezizodwa zomzimba. Ngokubhaliswa kwe-biometric, amawaka abasebenzi abangekhoyo okanye abangekhoyo baye bachongwa kwaye basuswa kwiziko ledatha.
Ngokusebenzisa i-biometrics, abasebenzi benkonzo karhulumente baseNigeria banokuchongwa ngokuchanekileyo. Oku kuye kwanceda ekupheliseni ubhaliso oluphindwe kabini, ukususa abasebenzi abaziziporho kuluhlu lwemivuzo. Embindini wonyaka ophelileyo, urhulumente waseNigeria usindise i-118.9 yeebhiliyoni zeNaira, ngaphezulu kwe-11 yezigidi zeedola zaseMelika, ngokususa malunga ne-46,500 yabasebenzi abayiziporho kwinkqubo yengqesho. Kukholelwa ukuba ixabiso lemali eligcinwe ngexesha lale nkqubo liya kwanda, njengoko izixhobo ze-biometric zingafakwanga kuzo zonke izibonelelo ezijoliswe kuzo.
Xa kujongwa ubume borhwaphilizo obungekho sikweni ngamanye amaxesha, kudla ngokuba yinto engafanelekanga enzima kakhulu ukuyiyeka. Nangona kunjalo, abasebenzi abayiziporho yenye indawo apho amaxwebhu aprintiweyo anokuthi asetyenziswe ukuqinisekisa ukunyaniseka. Ukunciphisa abasebenzi abayiziporho yinto enokwenzeka ngokusetyenziswa kwebhayometriki. Urhwaphilizo yinkqubo ezinziswe kuluntu kwihlabathi jikelele. Iza ngeendlela ezininzi kwaye kudla ngokuba nzima ukuyilandela.
Ngokusetyenziswa kwe-biometrics, ubuncinci uhlobo olulodwa lwalo mbandela lunokunciphisa. Le mali isanda kufunyanwa inokuphinda ijoliswe kwamanye amacandelo afuna kakhulu inkxaso-mali karhulumente.
(ibhalwe ngu Anviz ,iposwe kwi"Planetbiometrics"Iwebhusayithi ephambili yoshishino lweBiometric)
UStephen G. Sardi
UMlawuli woPhuhliso lweShishini
Amava oShishino adlulileyo: UStephen G. Sardi uneminyaka eyi-25+ yamava ekhokela uphuhliso lwemveliso, imveliso, inkxaso yemveliso, kunye nokuthengisa ngaphakathi kweWFM/T&A kunye neemarike zoLawulo lokuFikelela -- kubandakanywa nezisombululo ezibekwe kwisiseko kunye nelifu, kugxilwe kakhulu. kuluhlu olubanzi lweemveliso ezinesakhono sebhayometriki ezamkelwe kwihlabathi jikelele.